وقتی زندگی پرمشغله‌ای دارید یا تمام انرژی‌تان روی یک پروژه خاص متمرکز می‌شود، دور از تصور نیست که این تعادل را از دست بدهید و به بخش‌های مهم زندگی به‌اندازه‌ی کافی توجه نکنید. با وجود اینکه برای انجام کارها به انگیزه و تمرکز نیاز دارید، اما اگر در این کار زیاده‌روی کنید، دچار ناامیدی و استرس شدید خواهید شد. اینجاست که برای ایجاد دوبارهٔ تعادل در زندگی باید به به فکر چاره باشید.
اینجا جایی است که چرخ زندگی به کار می‌آید. چرخ زندگی، که معمولا توسط استادان حوزه توسعه فردی و مهارت های زندگی استفاده می‌شود، به شما کمک می‌کند تا به‌نوبت به هر یک از حیطه‌های زندگی خود توجه کنید و هر چیزی را که از تعادل خارج شده، ارزیابی کنید. به معنای دقیق کلمه، چرخ زندگی به شما کمک می‌کند تا حیطه‌هایی را شناسایی کنید که به توجه بیشتری نیاز دارند.
شکل ۱ نمونه یک چرخ زندگی به همراه ابعاد آن است. در ادامه، به شما نشان می‌دهیم که چگونه حیطه‌ها یا ابعاد درست زندگی را برای خودتان انتخاب کنید.
چرخ زندگی قدرتمند است، زیرا نمایانگر تصویر روشنی از زندگی کنونی‌تان در مقایسه با زندگی ایده‌آل‌تان است. نام آن به این دلیل چرخ زندگی است که نقشه هر حیطه از زندگی شما روی شکلِ دایره‌مانندی شبیه به میله‌های چرخ رسم شده است. این مفهوم، در اصل توسط پُل جِی. مِیِر (Paul J. Mayer)، بنیان‌گذار مؤسسه انگیزه موفقیت (Success Motivation Institute) شکل گرفت.
استفاده از این ابزار
برای ترسیم چرخ زندگی خودتان، مشخص کنید که نمره‌ی زندگی کنونی شما (براساس میزان توجه شما) در مقیاس یک تا ده در هر کدام از موارد مربوط به چرخ زندگی چقدر است. با این روش می‌توانید ابعاد زندگی‌تان را خودتان تعریف کنید.
شکل ۲. الگوی چرخ زندگی
۱. اندیشیدن درباره‌ی حیطه‌های زندگی
کار خود را با اندیشیدن به شش تا هشت بُعد از زندگی‌تان آغاز کنید که برایتان مهم هستند. رویکردهای مختلف به این موضوع عبارت‌اند از:
- نقش‌هایی که در زندگی دارید؛ برای مثال: همسر، پدر/مادر، مدیر، دوست، همکار، عضو تیم، بازیکن ورزشی، رهبر یک جامعه.
- حیطه‌هایی از زندگی که برایتان مهم هستند؛ برای مثال: هنر و هنرآفرینی، مهارت‌آموزی و مهارت‌پروری، تحصیلات، خانواده، دوستان، آزادی مالی و… .
- ترکیب این نمونه‌ها (و یا نمونه‌های دیگر) توسط خود شما، بازتاب چیزهایی است که در زندگی شما اولویت بیشتری دارند.
۲. نوشتن این حیطه‌ها روی نمودار چرخ زندگی
هر یک از ابعاد زندگی‌تان را در انتهای هر میله‌ی چرخ (روی خط نقطه‌چین) بنویسید.
۳. ارزیابی هر یک از حیطه‌ها
فرض این رویکرد بر این است که اگر شما بتوانید بین هر یک از این ابعاد، تعادل درستی برقرار کنید، شاد و راضی زندگی خواهید کرد. حیطه‌های مختلف زندگی در زمان‌های مختلف، نیازمند سطوح متفاوتی از توجه هستند. بنابراین، گام بعدی این است که میزان توجهی را که هم‌اکنون به هر یک از این حیطه‌ها اختصاص می‌دهید، ارزیابی کنید.
هر بُعد را به‌نوبت بررسی کنید و در مقیاس ۰ (پایین) تا ۱۰ (بالا) به میزان توجه‌تان به این حیطه‌ها نمره دهید. نمره هر بُعد را در امتداد میله مربوط به خودش وارد کنید.
۴. اتصال نمرات به یکدیگر
حالا نمراتی را که در گرداگرد چرخ علامت زده‌اید، با یک خط به هم وصل کنید. آیا چرخ زندگی شما در ظاهر متعادل به نظر می‌رسد؟
۵. فکر کردن به سطح ایده‌آل خودتان
حالا زمان مقایسه هر یک از این حیطه‌ها با سطح ایده‌آل خودتان است. زندگی متعادل به معنی گرفتن نمره‌ی ۵ برای هر یک از حیطه‌های زندگی نیست؛ برخی از حیطه‌ها به توجه و تمرکز بیشتری نیاز دارند. از آنجا که ذخیره وقت و انرژی شما محدود است، پس بدون‌شک برای تمرکز روی تمام این حیطه‌ها، باید تصمیمات جدی بگیرید!
حالا سؤال این است: سطح توجه ایده‌ال شما برای هر یک از حوزه‌های زندگی چیست؟
نمرات «ایده‌آل» خود را نیز دور چرخ بنویسید و آنها را به هم وصل کنید.
۶. وارد عمل شوید
حالا، تصویری از تعادل زندگی کنونی و تعادل زندگی ایده‌آل‌تان پیش روی شما است. شکاف بین این دو چقدر است؟ بدون شک، این شکاف مربوط به حوزه‌هایی است که به توجه بیشتری نیاز دارند. البته به یاد داشته باشید که با وجود این، حوزه‌هایی هم هستند که فراتر از سطح ایده‌آل‌تان به آنها توجه می‌کنید. این حوزه‌ها، انرژی و اشتیاقی را که بهتر است صرف حوزه‌های دیگر کنید، به هدر می‌دهند.
پس از تشخیص حوزه‌هایی که نیازمند توجه شما هستند، باید برای دستیابی دوباره به تعادل، برنامه ریزی کنید. با حوزه‌هایی شروع کنید که در مورد آنها غفلت کرده‌اید. برای بازگرداندن این حوزه‌ها به تعادل، چه کارهایی باید انجام دهید؟ در حوزه‌هایی که فراتر از سطح ایده‌آل‌تان به آنها توجه کرده‌اید، از چه کاری می‌توانید دست بکشید، اولویت بندی چه کاری را می‌توانید تغییر بدهید یا رسیدگی به چه کاری را می‌توانید به شخص دیگری واگذار کنید؟ نوشتن این برنامه‌ها روی یک کاربرگ مانند زیر، به شما کمک می‌کند تا نسبت به انجام آنها متعهد شوید.
نکته:
می‌توانید از روش چرخ زندگی به عنوان آماده‌سازی برای هدف گذاری یا مربی‌گری استفاده کنید. این رویکرد امکان شناسایی حیطه‌هایی از زندگی را به شما می‌دهد که نیازمند توجه بیشتری از جانب شما هستند و راهی عالی برای به تصویر کشیدن زندگی فعلی و ایده‌آل شماست. زمانی که برای بهبود تعادل در زندگی شروع به کار کردن کنید، خواهید دید که چرخ زندگی ابزار مفیدی برای نظارت بر تعادل زندگی و تغییرات آن به‌مرور زمان است.
